نتیجه کاوش تازه در سد چم شیر؛ کشف گور یک نوزاد کنج دیوار! - مالزی ارزان

کاوش های باستان شناسی در بخش دیگری از سد چم شیر، زوایای پنهان یک معماری را روشن کرد. باستان شناسان در این محوطه یک قبر نوزاد با شواهدی از دوره اسلامی پیدا کردند. بعلاوه، مکانی که برای تدفین شخصی محترم و محل به امانت گذاشتن استخوان های افراد متوفا بوده است، یافته شد.

پوریا خدیش ـ سرپرست هیأت باستان شناسی محوطۀ 85 سد چم شیر ـ گفت: محوطۀ 85 شامل مجموعه ای از سنگ چین ها است که در فاصلۀ حدود 5/6 کیلومتری جنوب شرقی سازۀ سد و در دامنۀ کوه چم چرو نهاده شده است. اثر طبیعی و شاخص دامنه عروس درست در بالای محوطه واقع شده و در فاصلۀ 60 متری سمت چپ محوطه، مسیر یک چشمۀ خشک شده وجود دارد که ادامۀ آن به نهری کوچک در حاشیه تپه می پیوندد. بخشی از این محوطه که برای کاوش انتخاب شد روی یک تپۀ کوتاه و تا حدودی مسطح شده واقع شده است.

این باستان شناس گفت: هدف از کاوش بنای محوطۀ 85 را به دست آوردن تصویری روشن تر از پلان، کارکرد و بعلاوه مواد فرهنگی متعلق به استقراری معمولی از جوامع کوچ نشین محلی است. علاوه بر این، به علت نبود سفال های شاخص در سطح این سازه و اطراف آن، موضوع قدمت سنجی سازه نیز مورد توجه گروه کاوش نهاده شد. خدیش اضافه نمود: بر اساس کاوش های اجرا شده، تعیین شد که برای استحکام بخشی به ساختمان و جلوگیری از رانش دیوار ها بر اثر عوامل طبیعی، نوعی زیرسازی با سنگ های لاشه یا صفه سازی اجرا شده است.

سرپرست هیأت باستان شناسی محوطۀ 85 سد چم شیر ادامه داد: با کاوش های صورت گرفته چارچوب کلی ساختمان به دست آمد که این بنا شامل دو اتاق با ورودی های جداگانه رو به سمت شمال است. نکتۀ جالب توجه ضخامت بیشتر دیوار در اتاق شرقی نسبت به اتاق غربی است. به عبارت دیگر ساختمان شرقی با حدود 50 سانتی متر قطر حدود 10 سانتیمتر ضخیم تر از دیوار های اتاق غربی است که محتمل است از اتاق با دیوار ضخیم تر برای سکونت افراد و از اتاق دیگر به شکل انباری و آشپزخانه استفاده می شده است.

این باستان شناس اضافه نمود: در کف اتاق غربی در نزدیکی سه کنج دیوار قبر کوچکی رو به قبله با سنگ لحد یافت شد که احتمالاً متعلق به یک نوزاد بوده است. مطالعات قوم نگاری تعیین ساخته اند که در بعضی از نواحی ایران نوزاد تازه فوت شده را به جای قبرستان در کف خانه دفن می نموده اند. او گفت: مصالح ساختمان سازی را سنگ های بزرگ تر در بخش تحتانی و سنگ های میانه را بخش فوقانی تشکیل می دهند که فاصلۀ مابین این سنگ ها نیز با ملاتی از کاه و گل پر می شده است.

سرپرست هیأت باستان شناسی محوطه 86 ادامه داد: سقف بنا نیز از تیر های چوبی و حصیر یا شاخ و برگ درختان با اندودی از گل بوده و در حال حاضر سفال های به دست آمده قدمت بنا را به اواسط دورۀ اسلامی می رساند، اما برای حصول نتیجۀ قطعی، به انجام مطالعات بیشتر مورد احتیاج است. خدیش، درباره کاوشِ مکان دیگری که سازه ای خشتی در فاصلۀ حدود 300 متری شمال شرق محوطۀ 85 است، گفت: ابعاد این تک بنا که بر اثر شخم زنی کشاورزان محلی و بعلاوه حفاران غیرمجاز به شدت تخریب شده 7×9 متر و ابعاد خشت های آن 40×47 سانتیمتر است.

روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری به نقل از این باستان شناس گفت که بر اساس شواهد موجود و تحقیقات محلی قوم باستان شناختی به نظر می رسد کارکرد بنای فوق به عنوان مکانی برای تدفین شخصی محترم و بعلاوه محل به امانت گذاشتن استخوان های افراد متوفا برای حمل و تدفین در اماکن مقدس بوده است.

باستان شناسان در حوضه آبگیر سد چم ِشیر حدود 140 محوطه را شناسایی نموده اند که در آنالیز های اولیه فرضیه وجود آثاری با قدمت بیش از 16 تا 10 هزار سال از دوره های فراپارینه سنگی و بعلاوه دوره های نوسنگی، عیلام میانه و اسلامی را مطرح کردند و در کاوش های پسین، به استقرار فصلی زمستانی، تفرج گاه یا دسکره ساسانی دست یافتند. در سال 1395 از میان 140 محوطه شناسایی شده، حدود 30 محوطه ای برای کاوش نجات بخشی تعیین شد که باستان شناسان براساس آخرین یافته ها اعلام نموده اند در بیشتر این محوطه ها بقایایی از دوره اسلامی و جوامع کوچ رو یافته اند و بعضی از فرضیه های باستان شناسی اولیه را رد نموده اند. با این وجود، به تازگی گزارش های باستان شناسان از محوطه 113، کشف آثار دوره عیلامی را تایید نموده است. کاوش باستان شناسان در آن محوطه ادامه دارد.

بنا به گفته باستان شناسان با آب گیری سد چم شیر، تمام محوطه های کاوش شده زیر آب خواهد رفت. مدیر پروژه و ناظر کاوش های نجات بخشی سد و نیروگاه چم شیر پیش تر از شناسایی 140 اثر تاریخی از محوطه های کاوش شده در روز های اخیر خبر داده و گفته که تمام آن ها به اداره کل میراث فرهنگی استان کهگیلویه و بویراحمد تحویل داده شده است.