آنالیز فلسفه دین با تکیه بر سنت فکری اسلامی

به گزارش مالزی ارزان، به گزارش خبرنگاران کتاب فلسفه دین نوشته مجتبی اعتمادنیا و روح الله چاووشی و زیر نظر محسن جوادی به تازگی منتشر شده است.

آنالیز فلسفه دین با تکیه بر سنت فکری اسلامی

محسن جوادی در مقدمه ای بر این کتاب نوشته است: آنالیز اجمالی عناوین مطرح در قلمروی فلسفه دین نشان می دهد که بسیاری از این مباحث در فلسفه و کلام اسلامی مطرح بوده است. با این حال، طرح مباحثی با عنوان فلسفه دین، با کیفیتی که این مباحث در سنت فکری مغرب زمین دارند، در فضای فکری ما رویدادی نو به شمار می رود.

در مدت کوتاهی که این مباحث در دنیا اسلام به خصوص در ایران اسلامی مطرح شده، آثار بسیاری در این زمینه تألیف و ترجمه شده است که هر یک در صندلی خود ارزشمند و مفید است. به طور طبیعی، در شرایطی که مباحث این حوزه بسیار گسترده و با ابعاد وسیع است، هر اثری متناسب با رویکرد پدیدآور آن و مقصودی که از تألیف آن اثر دنبال می شده، دربردارنده بعضی مباحث و فاقد بعضی مباحث دیگر خواهد بود یا شاید بهتر است بگوییم نویسندگان، متناسب با اهداف و تمایلات خود، بعضی مباحث را با دقت و عمق بیشتری مطرح می نمایند و بعضی را در حاشیه باقی می گذارند، لذا آثار این حوزه هر یک صندلیی مخصوص به خود و متفاوت با دیگر آثار دارند. بر این اساس ضروری است معرفی مباحث فلسفه دین برای دانشجویان گرایش ادیان و عرفان از رشته الهیات اسلامی نیز با عنایت و توجهی متناسب با مقصود صورت پذیرد؛ در نتیجه تألیف متنی درسی برای مباحث فلسفه دین متناسب با نیازهای دانشجویان ادیان و عرفان در میان دیگر آثاری که در این زمینه منتشر شده است، امری ضروری به نظر می رسد.

کتاب حاضر مجموعه ای از مباحث فلسفه دین است که با تکیه به سنت فکری اسلامی و در تناظر با سنت های فکری دیگر ادیان، به ویژه مسیحیت که یکی از مهم ترین کانون های مباحث فلسفه دین در دنیا به شمار می رود، تنظیم شده است.

در فصل اول این اثر با عنوان فلسفه دین؛ چیستی و چرایی ضمن بحثی مختصر در باب دادوستد معرفتی ادیان غربی (یهودیت، مسیحیت و اسلام) و فلسفه یونان در ادوار مختلف تاریخ و تأکید بر نقش روایت اسلامی فلسفه یونان در شکل گیری بنیان های فلسفه قرون وسطای مسیحی، میزان اثرگذاری تفکر اسلامی و مسیحی در بالندگی الهیات طبیعی در بستر تمدن فلسفی غرب آنالیز می گردد. در ادامه نیز با نگاهی به انتها دادوستدهای دین و فلسفه که از قرن هفدهم به بعد، به تدریج، فلسفه دین را به مثابه شاخه ای از فلسفه در بستر تمدن غربی مطمح نظر فیلسوفان قرار داد، به چیستی و تعریف فلسفه دین پرداخته می گردد. این بخش با آنالیز مقایسه ای دو مفهوم متشابه الهیات فلسفی و فلسفه دین و تبیین نقش برجسته و اثرگذار فلسفه دین در دنیا معاصر و نیز با نگاهی به عمده ترین گرایش های فعال در حوزه فلسفه دین انتها می یابد.

فصل دوم با عنوان حقیقت غایی به تبیین تلقی های گونه گون از حقیقت غایی در ادیان زنده دنیا اختصاص می یابد و ضمن طبقه بندی دیدگاه های مطرح، ذیل دو عنوان کلی تلقی های توحیدی و غیرتوحیدی، نظرگاه ادیان ابراهیمی و غیرابراهیمی، بحث و آنالیز می گردد. در این بخش، ابتدا با بحث از تمایزات و شباهت های توحید فلسفی و الهیاتی و تبیین شاخصه های توحید الهیاتی، دو تلقی شخص وار و غیرشخص وار از حقیقت غایی به مثابه مقدمه ای روشنگر برای بحث های آینده محل تأمل قرار می گیرد.

فصل سوم با عنوان براهین اثبات وجود خدا با بحث از اقسام براهین وجودی، غایت شناختی، دنیا شناختی، اخلاقی و صدیقین، تحلیلی نقادانه از اتقان براهین اثبات وجود خدا به دست می دهد. این فصل با آنالیز دیدگاه نقادانه موضع معرفت شناسی اصلاح شده درباره لزوم برهان برای ایمان با تأکید بر نظرگاه برجسته ترین نمایندگان آن به انتها می رسد.

در فصل چهارم با عنوان خدا و مسئله شر پس از بحثی کوتاه در باب براهین ملحدان و لاادری گرایان در اثبات ناکارآمدی براهین اثبات وجود خدا، مسئله شر به مثابه پناهگاه الحاد و مهم ترین دلیل مخالفان باور به وجود خدا، محل بحث و تأمل نقادانه قرار می گیرد.

در فصل پنجم با عنوان تنوع ادیان به تبیین این موضوع و آنالیز رویکردهای مهم در این باب پرداخته می گردد. در این باره، ضمن اشاره به پیشینه تاریخی شکل گیری مسئله تنوع ادیان، سه رویکرد مهم انحصارگرایی، شمول گرایی و کثرت گرایی آنالیز خواهد شد. در ادامه با شیوه تحلیل فلسفی، مبانی، پیش فرض ها، ابعاد نظری و عملی ادعاها، و نتایج و پیامدهای هرکدام از این رویکردها آشنا خواهیم شد.

زبان دینی عنوان فصل ششم کتاب است که در آن پس از بیان تمایزی میان دو رویکرد کلی در زبان شناسی، ابتدا مباحث زبان دینی در دنیا اسلام آنالیز خواهد شد. در این بخش، نظریات متکلمان سده های سوم و چهارم هجری همچنین فیلسوفان، عارفان و اصولیان در باب مباحث زبانی مطرح خواهد شد. در ادامه، ضمن توجه به این مباحث در سنت غربی، آثار متکلمان قرون وسطا و همچنین نظریات مطرح شده در بستر فلسفه تحلیلی و هرمنوتیک فلسفی آنالیز خواهد شد.

در فصل هفتم با عنوان تجربه های دینی پس از بیان تاریخچه مختصر بحث تجربه دینی، به تعریف تجربه دینی و بیان انواع مختلف آن و نیز نسبت آن با تجربه عرفانی پرداخته شده است. سپس مباحثی در باب فهم، بیان و تفسیر تجربه های دینی به میان خواهد آمد. بحث از اعتبارسنجی تجربه های دینی و در نهایت، صندلی تجربه های دینی در توجیه باور دینی و اثبات وجود خدا انتها بخش مباحث این فصل است.

در فصل هشتم با عنوان دین و اخلاق پس از بیان تاریخچه بحث از رابطه اخلاق و دین در یونان باستان و آثار افلاطون، نظریات ناظر به وابستگی اخلاق به دین آنالیز شده است. در ادامه، از دیدگاه اندیشمندان مسلمان درباره وابستگی یا عدم وابستگی اخلاق به دین سخن به میان آمده است و در انتها، تحولاتی که در دوران جدید با توجه ویژه به استقلال اخلاق از دین پدید آمده، به اختصار گزارش شده است.

در فصل نهم با عنوان مرگ و جاودانگی؛ اقسام تلقی ها ضمن بحث از اقسام تلقی های انسان شناختی در باب هویت واقعی انسان و معیار این همانی شخصی، به انواع تلقی های گونه گون از مفهوم جاودانگی و کیفیت حیات پس از مرگ پرداخته شده است.

جاودانگی؛ موافقان و مخالفان عنوان فصل دهم است که در آن ضمن بحث از معقولیت باور به اقسام جاودانگی، اقسام براهین پیشینی و پسینی مدافعان و مخالفان آن، در بوته نقد و معقولیت سنجی قرار گرفته است.

در فصل یازدهم با عنوان ایمان و عقل پس از تعریف اجمالی معنای ایمان دینی و عقل، پرسش از چگونگی رابطه این دو به میان خواهد آمد. در ادامه، ابعاد مختلف این پرسش و پاسخ هایی که می تواند در برابر آن مطرح گردد بیان شده است. در نهایت، پس از شرح معنای عقل گرایی و ایمان گرایی در چهارچوب این بحث، دو نمونه از نظریات ایمان گرایانه به اختصار آنالیز شده است.

و بالاخره در فصل دوازدهم با عنوان علم و دین نخست با مرور تاریخی عمده ترین تقابلات علم و دین در ادوار مختلف تاریخ بشر، کوشیده شده است تا ضمن آنالیز کیفیت این تقابلات و سنجش عمق و گستردگی آن ها، مدعای بعضی از مدافعان علوم تجربی در بی اعتبارسازی آموزه های دینی با استناد به دستاوردهای علمی جدید، محل بحث و آنالیز نقادانه قرار گیرد و تصویری واقعی و غیراغراق آمیز از مواجهه علم و دین به دست آید. در ادامه با تبیین سه موضعِ تعارض، تمایز و مکملیت در عرصه مواجهات علم و دین و دفاع از نظریه تمایز و تلاقی محدود در این باره، تصویری متفاوت از گستره و آینده تقابلات علم و دین ارائه شده است.

در انتها هر فصل، چکیده ای از مباحث فصل به همراه منابعی برای مطالعه بیشتر و پرسش ها و موضوعاتی برای پژوهش بیشتر ذکر شده است. کتاب فلسفه دین نوشته مجتبی اعتمادنیا و روح الله چاووشی و زیر نظر محسن جوادی به بهای 17 هزار تومان از سوی انتشارات سمت روانه بازار نشر شده است.

منبع: ایبنا - خبرگزاری کتاب ایران
انتشار: 5 شهریور 1399 بروزرسانی: 6 مهر 1399 گردآورنده: malaysianet65.ir شناسه مطلب: 282

به "آنالیز فلسفه دین با تکیه بر سنت فکری اسلامی" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "آنالیز فلسفه دین با تکیه بر سنت فکری اسلامی"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید