چرا برخی افراد به نور خورشید حساسیت شدید دارند؟ رازهای پنهان در پس این واکنش عجیب - مالزی ارزان

چرا بعضی ها نمی توانند حتی برای مدت کوتاهی زیر نور خورشید بمانند؟ آیا این یک بیماری نادر است یا افراد بیشتری از آن رنج می برند؟ حساسیت به نور خورشید می تواند دلایل مختلفی داشته باشد، از مسائل ژنتیکی گرفته تا اختلالات خودایمنی (Autoimmune Disorders).

از طرفی، بعضی افراد حتی با کرم ضدآفتاب (Sunscreen) هم از عوارض ناشی از نور خورشید در امان نیستند. به نظر می رسد که بعضی بیماری های خاص می توانند حساسیت افراد به نور خورشید را تشدید نمایند. مثلا بیماری پورفیریا (Porphyria) یکی از همین بیماری هاست که افراد مبتلا به آن، با کوچک ترین تماس با نور خورشید دچار درد و آسیب پوستی می شوند. بعلاوه بعضی از داروها می توانند حساسیت پوستی نسبت به نور خورشید را افزایش دهند. این شرایط در افرادی که ناچارند روزانه در فضای باز کار نمایند، یک چالش جدی محسوب می گردد. حساسیت به نور خورشید فقط مربوط به پوست نیست، بلکه ممکن است باعث مسائل چشمی هم گردد. پس شاید بهتر باشد بیشتر درباره این موضوع بدانیم.

1- بعضی بیماری های خودایمنی باعث حساسیت به نور خورشید می شوند

بعضی از بیماری های خودایمنی مانند لوپوس (Lupus) باعث می شوند که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت های خودی حمله کند. در این شرایط، وقتی فرد در معرض نور خورشید قرار می گیرد، سیستم ایمنی واکنشی شدیدتر از حد معمول نشان می دهد. این واکنش می تواند باعث ایجاد بثورات پوستی (Skin Rash)، التهاب و خستگی شدید گردد. افراد مبتلا به لوپوس معمولاً دچار حساسیت شدید به اشعه فرابنفش (UV Rays) هستند و حتی با قرار گرفتن در سایه هم ممکن است علائم آن ها تشدید گردد. پزشکان به این بیماران توصیه می نمایند که همواره از لباس های پوشیده، عینک دودی و کرم ضدآفتاب با SPF بالا استفاده نمایند تا اثرات مضر نور خورشید را کاهش دهند.

2- بعضی داروها حساسیت به نور خورشید را افزایش می دهند

شاید باورش سخت باشد، اما بعضی از داروهای رایج می توانند پوست را به نور خورشید حساس تر نمایند. آنتی بیوتیک هایی مانند تتراسایکلین (Tetracycline)، بعضی داروهای ضدافسردگی و حتی قرص های ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن می توانند باعث حساسیت به نور یا فتوسنسیویتی (Photosensitivity) شوند. این شرایط به این معناست که پوست فرد نسبت به اشعه فرابنفش بسیار آسیب پذیرتر می گردد و ممکن است سریع تر دچار سوختگی، قرمزی و حتی تاول گردد. اگر فردی از این داروها استفاده می نماید، بهتر است در ساعات اوج تابش خورشید از قرار گرفتن در معرض نور شدید خودداری کند و همواره از ضدآفتاب های قوی استفاده کند.

3- بیماری پورفیریا، یک علت نادر اما جدی برای حساسیت به نور خورشید

پورفیریا (Porphyria) یک بیماری ژنتیکی نادر است که می تواند باعث حساسیت شدید به نور خورشید گردد. در این بیماری، بدن دچار اختلال در فراوری هم (Heme) می گردد، که یک ماده ضروری برای حمل اکسیژن در خون است. وقتی فرد مبتلا به پورفیریا در معرض نور خورشید قرار می گیرد، ممکن است دچار تاول های دردناک، قرمزی شدید و حتی زخم های ماندگار روی پوست گردد. بعضی از انواع پورفیریا حتی می توانند باعث تغییر رنگ ادرار به رنگ قرمز یا بنفش شوند. این بیماری در گذشته باعث شکل گیری افسانه هایی درباره خون آشام ها شده بود، زیرا بیماران مبتلا به پورفیریا مجبور بودند از نور خورشید دوری نمایند!

4- آلبینیسم و عدم فراوری ملانین می تواند علت حساسیت باشد

افراد مبتلا به آلبینیسم (Albinism) که به علت کمبود ملانین (Melanin) دچار پوست و موی بسیار روشن هستند، حساسیت بالایی به نور خورشید دارند. ملانین در حالت طبیعی از پوست در برابر اشعه های مضر خورشید محافظت می نماید، اما در افراد آلبینو، این محافظت تقریباً وجود ندارد. این موضوع باعث می گردد که آن ها حتی با قرار گرفتن کوتاه مدت در معرض خورشید، دچار آفتاب سوختگی شدید و آسیب های پوستی شوند. علاوه بر این، چشمان افراد آلبینو نیز به نور حساس تر است، زیرا ملانین در محافظت از شبکیه (Retina) هم نقش دارد. به همین علت، آن ها اغلب از عینک های مخصوص و لباس های پوشیده برای جلوگیری از آسیب های خورشیدی استفاده می نمایند.

5- بعضی افراد به علت نقص ژنتیکی از بدو تولد به نور خورشید حساس هستند

بعضی از افراد از همان بدو تولد دچار اختلالات ژنتیکی نادری هستند که باعث حساسیت شدید به نور خورشید می گردد. یکی از این بیماری ها، گزرودرما پیگمنتوزوم (Xeroderma Pigmentosum - XP) است. در این بیماری، بدن فرد قادر به ترمیم آسیب های ناشی از اشعه فرابنفش نیست. به همین علت، حتی اندازه کمی از نور خورشید می تواند باعث ایجاد زخم های جدی، سرطان پوست و حتی از دست دادن بینایی گردد. افرادی که به این بیماری دچارند، معمولاً زندگی خود را در محیط های بسته سپری می نمایند و حتی برای بیرون رفتن در شب هم از لباس های محافظ استفاده می نمایند. این شرایط آن قدر شدید است که گاهی این افراد به بچه های ماه (Moon Children) معروف می شوند.

6- کمبود ویتامین B3 (نیاسین) می تواند باعث حساسیت به نور خورشید گردد

کمبود ویتامین B3 یا همان نیاسین (Niacin) می تواند باعث ایجاد بیماری پلاگر (Pellagra) گردد که یکی از علائم اصلی آن حساسیت به نور خورشید است. در این بیماری، پوست فرد به شدت نسبت به اشعه فرابنفش واکنش نشان می دهد و دچار التهاب، قرمزی و پوسته پوسته شدن می گردد. نیاسین در بدن نقش مهمی در متابولیسم سلولی دارد و کمبود آن باعث اختلال در بازسازی سلول های پوستی می گردد. افرادی که رژیم غذایی نامتعادل دارند یا به علت مسائل گوارشی قادر به جذب کافی این ویتامین نیستند، بیشتر در معرض این مشکل قرار دارند. نشانه های دیگر پلاگر شامل مسائل گوارشی، زوال عقل (Dementia) و ضعف عمومی بدن است. حساسیت شدید به نور خورشید در این بیماران معمولاً همراه با زخم های عمیق و دردناک بروز می نماید. پزشکان معمولاً برای درمان این بیماری، مکمل های نیاسین و تغییر رژیم غذایی را توصیه می نمایند. مصرف مواد غذایی سرشار از نیاسین مانند گوشت، ماهی، آجیل و غلات کامل می تواند به کاهش این مشکل یاری کند.

7- بعضی مواد شیمیایی در لوازم آرایشی می توانند پوست را نسبت به نور خورشید حساس تر نمایند

بعضی از ترکیبات موجود در لوازم آرایشی و محصولات مراقبت از پوست می توانند حساسیت افراد به نور خورشید را افزایش دهند. یکی از این مواد، اسیدهای آلفا هیدروکسی (AHA - Alpha Hydroxy Acids) است که در بسیاری از کرم های لایه بردار و ضدپیری (Anti-aging) وجود دارد. این ترکیبات باعث از بین رفتن سلول های مرده سطح پوست می شوند و آن را نازک تر و آسیب پذیرتر در برابر اشعه فرابنفش می نمایند. بعضی از روغن های معطر (Essential Oils) مانند روغن لیمو و ترنج نیز می توانند حساسیت پوست را نسبت به نور خورشید افزایش دهند. حتی بعضی از ضدآفتاب ها اگر حاوی مواد شیمیایی خاصی باشند، ممکن است در بعضی افراد واکنش های آلرژیک ایجاد نمایند و پوست را به نور خورشید حساس تر نمایند. به همین علت، توصیه می گردد افرادی که دچار این مشکل هستند، از محصولات دارای فیلترهای فیزیکی مانند اکسید روی (Zinc Oxide) یا دی اکسید تیتانیوم (Titanium Dioxide) استفاده نمایند. بعلاوه، همواره قبل از خرید محصولات مراقبت از پوست، باید برچسب ترکیبات آن ها آنالیز گردد تا از بروز واکنش های ناخواسته جلوگیری گردد.

8- کمبود روی (Zinc) می تواند حساسیت پوست به نور خورشید را افزایش دهد

روی (Zinc) یک ماده معدنی ضروری برای سلامت پوست است و نقش مهمی در ترمیم آسیب های پوستی دارد. این ماده باعث تقویت سد دفاعی پوست شده و از آن در برابر عوامل محیطی، از جمله اشعه مضر خورشید، محافظت می نماید. کمبود روی می تواند باعث نازک شدن پوست، افزایش التهاب و حساسیت شدید به نور خورشید گردد. افرادی که دچار کمبود روی هستند، معمولاً زخم های آن ها دیرتر بهبود می یابد و بیشتر در معرض آسیب های پوستی ناشی از آفتاب قرار دارند. این مشکل بیشتر در افرادی که رژیم غذایی نامتعادل دارند، گیاهخواران (Vegetarians) و کسانی که دچار بیماری های گوارشی مانند سندرم روده تحریک پذیر (IBS) هستند، دیده می گردد. روی بعلاوه به کاهش التهاب ناشی از نور خورشید یاری می نماید و از بروز عوارضی مانند آفتاب سوختگی جلوگیری می نماید. مصرف غذاهای غنی از روی مانند گوشت قرمز، تخم مرغ، لبنیات و آجیل ها می تواند به بهبود این مشکل یاری کند. بعضی از کرم های ضدآفتاب نیز حاوی اکسید روی هستند که علاوه بر محافظت در برابر اشعه فرابنفش، می توانند برای افرادی که دچار کمبود روی هستند، مفید باشند.

9- بعضی افراد دچار آلرژی نوری (Solar Urticaria) هستند

آلرژی نوری یا کهیر خورشیدی (Solar Urticaria) یک بیماری نادر است که باعث واکنش آلرژیک پوست به نور خورشید می گردد. در این بیماری، فرد بعد از چند دقیقه قرار گرفتن در معرض نور خورشید، دچار قرمزی، خارش و کهیرهای متورم و دردناک می گردد. این واکنش ممکن است به علت تحریک غیرعادی سلول های ایمنی و آزاد شدن هیستامین (Histamine) در پوست رخ دهد. در بعضی موارد، این آلرژی آن قدر شدید است که حتی قرار گرفتن در معرض نور از پشت شیشه یا لباس نازک هم می تواند علائم را ایجاد کند. بیماران مبتلا به آلرژی نوری معمولاً ناچارند برای جلوگیری از این واکنش، همواره در سایه بمانند یا از لباس های کاملاً پوشیده استفاده نمایند. در بعضی موارد، آنتی هیستامین ها (Antihistamines) و داروهای ضدالتهابی می توانند به کاهش علائم یاری نمایند. پزشکان توصیه می نمایند که این افراد در زمان قرار گرفتن در معرض نور خورشید، از کرم های ضدآفتاب با فیلترهای فیزیکی استفاده نمایند. با این حال، در موارد شدید، آلرژی نوری می تواند تأثیر زیادی بر زندگی روزمره فرد بگذارد و او را از فعالیت های عادی در فضای باز محروم کند.

10- بعضی غذاها می توانند حساسیت به نور خورشید را افزایش دهند

شاید عجیب به نظر برسد، اما بعضی غذاها می توانند حساسیت پوست نسبت به نور خورشید را افزایش دهند. غذاهای حاوی ترکیباتی به نام فورانوکومارین ها (Furanocoumarins) که در بعضی مرکبات مانند لیمو، گریپ فروت و پرتقال یافت می شوند، می توانند باعث واکنش های فتوسنسیویتی (Photosensitivity) شوند. این مواد هنگام تماس با پوست و قرار گرفتن در معرض نور خورشید، ممکن است باعث ایجاد التهاب، قرمزی و حتی سوختگی های شیمیایی شوند. بعضی از سبزیجات مانند کرفس و جعفری نیز حاوی این ترکیبات هستند و می توانند اثر مشابهی داشته باشند. بعلاوه مصرف زیاد قهوه و چای ممکن است حساسیت به اشعه فرابنفش را افزایش دهد، زیرا حاوی موادی هستند که روی متابولیسم پوست تأثیر می گذارند. بعضی از محققان معتقدند که مصرف غذاهای سرشار از آنتی اکسیدان (Antioxidants) مانند سبزیجات برگ سبز، توت ها و ماهی های چرب می تواند به کاهش این حساسیت یاری کند. اگر کسی متوجه گردد که بعد از مصرف بعضی غذاها دچار حساسیت بیشتر به نور خورشید می گردد، بهتر است رژیم غذایی خود را آنالیز کند. پزشکان توصیه می نمایند که در صورت حساسیت شدید به نور، از مصرف بیش از حد این مواد غذایی خودداری گردد.